Het metabolisme van de psy-cialist

Lauren Van den Berghe (jurist), Marie Jenet (klinisch psychologe) en Valentin Biset (jurist) van de Studiedienst van de Psychologencommissie brengen enkele aandachtspunten naar voor, specifiek voor het werk in en met een ziekenhuiscontext. Ze zullen ons aan het denken zetten en ons helpen ons beroep vorm te geven binnen de huidige regelgeving.

Prof. Dr. Ariane Bazan studeerde biologie en psychologie aan de U Gent. In beide gebieden behaalde ze ook een doctoraat, om vervolgens na een postdoc te gaan werken in een psychiatrisch centrum en tot op heden ook in een eigen psychoanalytische praktijk. Na een tijd te hebben gedoceerd aan de ULB is zij momenteel hoogleraar aan de Université de Lorraine (Nancy, FR).

Ze neemt ons in haar bijdrage mee in de verwondering over hoe zinvol werken als klinisch psycholoog mogelijk kan zijn in een medische wereld, zeker binnen een kader met regels, condities, codes en conventies

Prof. Dr. Anouk Vanden Bogaerde studeerde klinisch psychologie aan de U Gent en behaalde er ook een doctoraat. Zij is professor gedragstherapie aan de VUB en heeft een eigen praktijk. Zij kan ons inzichten brengen vanuit haar kennis en persoonlijke ervaring als psycholoog en patiënt.

Op het einde van een dag waar we regels, veel vragen en eigen ‘best practices’ uitwisselden, zal zij ons aan de hand van voorbeelden concretere manieren van interventie aanreiken die kunnen toegepast worden bij het werken met mensen met lichamelijke aandoeningen.

Bij dit thema kunnen vragen opkomen over de rol van de psycholoog in de verschillende fasen (voor, tijdens en na het overlijden), over ethiek & deontologie, samenwerking en over de eigen emoties. Welke zorg wordt geboden, door wie, wanneer? Wat te doen wanneer familie vraagt naar informatie uit gesprekken met de patiënt? Hoe geef je nazorg extra muros door? Is nazorg intra muros 'gratis'? Hoe werk je naar een nakend overlijden toe wanneer er weinig ziekte-inzicht is? Welke interventies zijn helpend bij existentiële angst of ondraaglijk lijden? Hoe bespreek je de psychologische aspecten van levenseindebeslissingen met patiënt, familie én het zorgteam? Welke ruimte is er voor interculturele en religieuze verschillen in afscheid en stervensbegeleiding? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk!

Hoe dragen psychologen bij aan bijvoorbeeld nazorg bij traumatische medische gebeurtenissen of mentale zorg van zorgpersoneel? Wie neemt welke zorg op zich en wat kan daarvan binnen en buiten de muren? Hoe sta je deontologisch en ethisch tegenover feedback naar leidinggevenden / directie / HR? Hoe herken je signalen van overbelasting, stress of beginnende burn-out bij collega’s? Wat doe je als een collega professionele grenzen overschrijdt uit overbelasting? Waar ligt de grens tussen collegiale steun en je rol als behandelaar/psycholoog? Hoe geef je als psycholoog vorm aan een peer support-programma of nazorgbeleid binnen het ziekenhuis? Hoe kun je aandacht besteden aan de mentale gezondheid van jonge collega’s of stagiairs? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Opleiding of  5 jaar ervaring als verplichte kwaliteitsgarantie vanuit het Kankerplan, hoe zit dat nu? Alle sessies gratis of maak je differentiatie? Palliatieve zorg = supportieve zorg? Hoe pas je therapeutische technieken aan bij patiënten met beperkte prognose, fysieke uitputting of mentale vermoeidheid? Hoe werk je rond thema’s als lichaamsbeeld, seksualiteit en verlies van autonomie? Hoe begeleid je gezinnen en kinderen van patiënten met kanker?  Welke plaats heeft psychologische nazorg voor nabestaanden? Hoe ga je om met de psychologische zorg bij jongvolwassenen (AYA's) met kanker? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Welke eigenschappen van dit deze types zorg brengen bij uitwisselen van informatie specifieke aandachtspunten met zich mee? Hoe kan verwijzing of opvolging zo vlot mogelijk gebeuren na Spoed of IC? Wat met psychologische zorg die voor of na opname extern gebeurt? Welke korte, effectieve interventies werken in acute situaties (slecht nieuwsgesprek, dissociatie,…)? Hoe blijf jij hoopvol en betrokken in situaties waar beterschap soms geen optie is? Hoe ga je om met wilsonbekwaamheid in intensieve zorg, vooral bij levenseindevragen? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Zijn er structurele samenwerkingen tussen je ziekenhuis en ELP voor ouderen? Hoe ondersteun jij ouderen met voorafgaande (soms onbehandelde) psychotrauma’s in combinatie met een verander(en)de fysieke en/of mentale toestand? Hoe werk je als psycholoog aan de kennis van niet-psychologen over psychische aandoeningen bij ouderen? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

In deze populatie is de combinatie van lichamelijke aandoening, ontwikkeling, gezinssystemen en toekomstperspectief nadrukkelijk aanwezig. Op welke manier is er transmurale psychologische samenwerking geregeld? Welke bijzondere aandachtspunten op vlak van beroepsgeheim vergt werken met kinderen met een somatische aandoening? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Is een wachtdienst door psychologen noodzakelijk? Waarom wel of niet? Indien wel, wat is daarvoor nodig? Waar liggen de uitdagingen voor een psycholoog die op verschillende afdelingen werkt? Hoe ga je om met patiënten die tussen wal en schip vallen omdat ze psychische hulp willen, maar geen toegang krijgen via de reguliere GGZ? Hoe bewaak je je eigen mentale gezondheid bij onregelmatige diensten en acute stressbelasting? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Maak je onderscheid tussen psychische klachten die direct samenhangen met de lichamelijke ziekte en klachten die los daarvan staan? Hoe bewaak je de autonomie van de patiënt als mantelzorgers of artsen andere verwachtingen hebben? Hoe voorkom je dat psychische klachten als ‘secundair aan de ziekte’ worden weggezet en onderbelicht blijven? Hoe 'creatief met RIZIV-conventies' kan / mag je zijn? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Wat zijn de voor- en nadelen van het EPD waarmee jij werkt? Wat staat er in de Geïnformeerde Toestemming i.v.m. delen van informatie uit psychologische gesprekken? (Indien je dit niet weet, kan het handig zijn dit vóór de workshop even na te gaan.) Wat zijn volgens jou essentiële verschillen én gelijkenissen tussen een medisch-somatisch en psychologische werking? Hoe werken we als vakgroep naar een degelijk geïntegreerd dossier toe, gezien de evolutie vanuit de overheid? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

In een ziekenhuiscontext spelen dynamieken van medische hiërarchie, interprofessionele samenwerking, werkdruk, emotioneel belastend werk én de cultuur van de zorginstelling zelf. Hoe gebeurt informatie-uitwisseling tussen psychologen in jouw ziekenhuis? Hoe bewaak je de positionering van de vakgroep psychologie binnen het ziekenhuis? Hoe verdeel je verantwoordelijkheden en bevoegdheden in een team met verschillende expertises en anciënniteit? Hoe bied je ruimte voor professionele groei en bijscholing in een kader met beperkte middelen? Hoe ga je om met psychologen die vastlopen in motivatie, samenwerking of caseload? Hoe bewaak je je eigen grenzen tussen leidinggeven, behandelen en eventuele beleidsrollen? Hoe ga je om met je eigen onzekerheden of twijfels in leiderschap binnen een complexe organisatie? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Bij dit thema kunnen vragen opkomen over de rol van de psycholoog in de verschillende fasen (voor, tijdens en na het overlijden), over ethiek & deontologie, samenwerking en over de eigen emoties. Welke zorg wordt geboden, door wie, wanneer? Wat te doen wanneer familie vraagt naar informatie uit gesprekken met de patiënt? Hoe geef je nazorg extra muros door? Is nazorg intra muros 'gratis'? Hoe werk je naar een nakend overlijden toe wanneer er weinig ziekte-inzicht is? Welke interventies zijn helpend bij existentiële angst of ondraaglijk lijden? Hoe bespreek je de psychologische aspecten van levenseindebeslissingen met patiënt, familie én het zorgteam? Welke ruimte is er voor interculturele en religieuze verschillen in afscheid en stervensbegeleiding? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk!

Hoe dragen psychologen bij aan bijvoorbeeld nazorg bij traumatische medische gebeurtenissen of mentale zorg van zorgpersoneel? Wie neemt welke zorg op zich en wat kan daarvan binnen en buiten de muren? Hoe sta je deontologisch en ethisch tegenover feedback naar leidinggevenden / directie / HR? Hoe herken je signalen van overbelasting, stress of beginnende burn-out bij collega’s? Wat doe je als een collega professionele grenzen overschrijdt uit overbelasting? Waar ligt de grens tussen collegiale steun en je rol als behandelaar/psycholoog? Hoe geef je als psycholoog vorm aan een peer support-programma of nazorgbeleid binnen het ziekenhuis? Hoe kun je aandacht besteden aan de mentale gezondheid van jonge collega’s of stagiairs? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Opleiding of  5 jaar ervaring als verplichte kwaliteitsgarantie vanuit het Kankerplan, hoe zit dat nu? Alle sessies gratis of maak je differentiatie? Palliatieve zorg = supportieve zorg? Hoe pas je therapeutische technieken aan bij patiënten met beperkte prognose, fysieke uitputting of mentale vermoeidheid? Hoe werk je rond thema’s als lichaamsbeeld, seksualiteit en verlies van autonomie? Hoe begeleid je gezinnen en kinderen van patiënten met kanker?  Welke plaats heeft psychologische nazorg voor nabestaanden? Hoe ga je om met de psychologische zorg bij jongvolwassenen (AYA's) met kanker? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Welke eigenschappen van dit deze types zorg brengen bij uitwisselen van informatie specifieke aandachtspunten met zich mee? Hoe kan verwijzing of opvolging zo vlot mogelijk gebeuren na Spoed of IC? Wat met psychologische zorg die voor of na opname extern gebeurt? Welke korte, effectieve interventies werken in acute situaties (slecht nieuwsgesprek, dissociatie,…)? Hoe blijf jij hoopvol en betrokken in situaties waar beterschap soms geen optie is? Hoe ga je om met wilsonbekwaamheid in intensieve zorg, vooral bij levenseindevragen? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Zijn er structurele samenwerkingen tussen je ziekenhuis en ELP voor ouderen? Hoe ondersteun jij ouderen met voorafgaande (soms onbehandelde) psychotrauma’s in combinatie met een verander(en)de fysieke en/of mentale toestand? Hoe werk je als psycholoog aan de kennis van niet-psychologen over psychische aandoeningen bij ouderen? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

In deze populatie is de combinatie van lichamelijke aandoening, ontwikkeling, gezinssystemen en toekomstperspectief nadrukkelijk aanwezig. Op welke manier is er transmurale psychologische samenwerking geregeld? Welke bijzondere aandachtspunten op vlak van beroepsgeheim vergt werken met kinderen met een somatische aandoening? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Is een wachtdienst door psychologen noodzakelijk? Waarom wel of niet? Indien wel, wat is daarvoor nodig? Waar liggen de uitdagingen voor een psycholoog die op verschillende afdelingen werkt? Hoe ga je om met patiënten die tussen wal en schip vallen omdat ze psychische hulp willen, maar geen toegang krijgen via de reguliere GGZ? Hoe bewaak je je eigen mentale gezondheid bij onregelmatige diensten en acute stressbelasting? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Maak je onderscheid tussen psychische klachten die direct samenhangen met de lichamelijke ziekte en klachten die los daarvan staan? Hoe bewaak je de autonomie van de patiënt als mantelzorgers of artsen andere verwachtingen hebben? Hoe voorkom je dat psychische klachten als ‘secundair aan de ziekte’ worden weggezet en onderbelicht blijven? Hoe 'creatief met RIZIV-conventies' kan / mag je zijn? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

Wat zijn de voor- en nadelen van het EPD waarmee jij werkt? Wat staat er in de Geïnformeerde Toestemming i.v.m. delen van informatie uit psychologische gesprekken? (Indien je dit niet weet, kan het handig zijn dit vóór de workshop even na te gaan.) Wat zijn volgens jou essentiële verschillen én gelijkenissen tussen een medisch-somatisch en psychologische werking? Hoe werken we als vakgroep naar een degelijk geïntegreerd dossier toe, gezien de evolutie vanuit de overheid? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?

In een ziekenhuiscontext spelen dynamieken van medische hiërarchie, interprofessionele samenwerking, werkdruk, emotioneel belastend werk én de cultuur van de zorginstelling zelf. Hoe gebeurt informatie-uitwisseling tussen psychologen in jouw ziekenhuis? Hoe bewaak je de positionering van de vakgroep psychologie binnen het ziekenhuis? Hoe verdeel je verantwoordelijkheden en bevoegdheden in een team met verschillende expertises en anciënniteit? Hoe bied je ruimte voor professionele groei en bijscholing in een kader met beperkte middelen? Hoe ga je om met psychologen die vastlopen in motivatie, samenwerking of caseload? Hoe bewaak je je eigen grenzen tussen leidinggeven, behandelen en eventuele beleidsrollen? Hoe ga je om met je eigen onzekerheden of twijfels in leiderschap binnen een complexe organisatie? 
Andere subthema’s zijn zeker mogelijk! Misschien vind je inspiratie bij andere workshops die wat overlappen?